Sukcesja w firmie polega na ustanowieniu zarządu sukcesyjnego. Daje to możliwość dla zarządu po śmierci przedsiębiorcy natychmiastowego przejęcia wszelkich jego obowiązków bez dodatkowych formalności – wyjaśnia Księgowa z biura księgowego Fintaxis Finanse we Wrocławiu.
Ustalenie takiego zarządu daje nam pewność, że nasz biznes nie straci płynności jego kontynuowania aż do czasu załatwienia wszelkich formalności związanych ze spadkiem, na co dotychczasowe przepisy nie pozwalały i wiązało się to z zakończeniem istnienia działalności wraz ze śmiercią przedsiębiorcy.
Od 25 listopada 2018 roku, przedsiębiorcy wpisani do CEiDG mogą bezpłatnie ustalić zarząd sukcesyjny swojej firmy on-line. Należy wtedy wybrać zarządcę sukcesyjnego, który będzie mógł zaopiekować się naszym biznesem i być odpowiedzialnym za wszystkie sprawy związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Po przejęciu firmy przez zarząd ma on prawo do zadecydowania czy dalej chce prowadzić działalność na własny rachunek czy jednak firmę woli zamknąć lub sprzedać. Zarządcę sukcesyjnego może powołać również osoba, która została upoważniona przez przedsiębiorcę po jego śmierci.
Aby powołać zarządcę sukcesyjnego potrzebne jest pisemne oświadczenie o powołaniu zarządcy, pisemna zgoda zarządcy sukcesyjnego oraz jego zgłoszenie do CEiDG. Takie zgłoszenie dla zarządcy sukcesyjnego jest bezpłatne i może odbyć się on-line lub w formie pisemnej przekazane do urzędu gminy, przy czym przy wersji pisemnej wymagany jest podpis zarządcy potwierdzony u notariusza.
Jeżeli zarządca został pomyślnie wpisany do CEiDG, wtedy automatycznie przejmuje obowiązki przedsiębiorcy z chwilą jego śmierci. Daje to niewątpliwe zalety, gdyż wszystkie umowy z pracownikami zostaną zachowane, tak samo ciągłość kontraktów i zleceń, a także nie zostanie on wykreślony z rejestru VAT. Jeśli zarządca sukcesyjny nie został powołany, wtedy wszystkie kontrakty i zlecenia mogą być wstrzymane do czasu jego ustalenia, co powoduje niepotrzebne komplikacje. To samo tyczy się usług wykonywanych przez przedsiębiorcę – do czasu ustalenia zarządu sukcesyjnego mogą zostać wstrzymane bez obawy o kary i odsetki. W przypadku nieustalenia zarządu umowy pracownicze mogą wygasnąć po 30 dniach od śmierci przedsiębiorcy. Po tym czasie, jeżeli został ustalony zarząd, pracownik może zgłosić zamiar powrotu do pracy. Ważną kwestią jest przeniesienie akcyz na nowego zarządcę za życia przedsiębiorcy, w przeciwnym razie zarządca będzie musiał po śmierci uzyskać nowe decyzje.
Zarządcą sukcesyjnym może być każda osoba fizyczna lub prokurent, w dodatku nie musi być on przedsiębiorcą. Należy pamiętać, że zarządcą nie może być osoba, która ma wydany przez Sąd zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.
Dobrym pomysłem jest również wyznaczenie zarządcy rezerwowego, w przypadku gdyby zarządca wybrany w pierwszej kolejności chciał zrzec się prowadzenia działalności lub wskutek jego śmierci.
Zarządca sukcesyjny po śmierci przedsiębiorcy samodzielnie zarządza bieżącymi sprawami związanymi z firmą i posługuje się swoim nazwiskiem. Po przejęciu działalności w dalszym ciągu posługuje się nazwą oraz NIP-em firmy, pojawia się jedynie oznaczenie „w spadku”. Wszelkie faktury oraz inne dokumenty muszą zawierać właśnie nazwę firmy z wyżej wspomniany dopiskiem „w spadku”, inaczej będą nieważne.
Zarządca może również korzystać z firmowego konta przedsiębiorcy, rozliczać podatki na identycznych zasadach jak dotychczas oraz regulować inne zobowiązania, a także brać udział we wszelkich postępowaniach. Zarządca ma prawo również do pobierania wynagrodzenia. Nie ponosi on jednak odpowiedzialności za zobowiązania cywilnoprawne dotyczące przedsiębiorcy – odpowiada on jedynie za należyte prowadzenie działalności gospodarczej po jej przejęciu, ale w niektórych przypadkach może odpowiadać za zaległości podatkowe. Nie odpowiada on również za długi firmy osobistym majątkiem. Po wygaśnięciu zarządu może żądać sprawozdania firmy.
Po ustanowieniu zarządu sukcesyjnego należy niezwłocznie sporządzić i złożyć inwentarz przedsiębiorstwa w spadku u notariusza. Zarząd sukcesyjny może pełnić swoją kadencję przez 2 lata, z ważnych przyczyn można przedłużyć ten czas przez Sąd do maksymalnie 5 lat. Może on też wygasnąć wcześniej, jeżeli w ciągu dwóch miesięcy od śmierci przedsiębiorcy nikt nie przejął firmy w spadku, spadek został przejęty w całości przez jednego spadkobiercę lub ogłoszono upadłość przedsiębiorcy.
Jeżeli przedsiębiorca przed swoją śmiercią nie wybrał zarządcy sukcesyjnego, jego powołanie może wtedy nastąpić w ciągu dwóch miesięcy od śmierci przedsiębiorcy przez osoby uprawnione. W przypadku kiedy liczba osób uprawnionych jest większa, wtedy zgodę musza wyrazić wszystkie osoby posiadające więcej niż 85/100 udziałów w przedsiębiorstwie w spadku. Takie powołanie należy złożyć przed notariuszem, który następnie składa zgłoszenie zarządcy do CEiDG.
Od 25 listopada 2018 roku istnieje zwolnienie spadkobierców od podatku z tytułu darowizn i spadków. Warunkiem jest, aby przedsiębiorstwo było prowadzone przez minimum 2 lata, a fakt nabycia przedsiębiorstwa zostanie zgłoszony do naczelnika urzędu skarbowego w przeciągu 6 miesięcy od wydania decyzji sądu o nabyciu spadku. W sytuacji odziedziczenia przedsiębiorstwa przez najbliższą rodzinę nie jest wymagane prowadzenie działalności przez 2 lata.
W każdej chwili zarządcę sukcesyjnego można odwołać, jednak wymaga to zgody osób posiadających więcej niż 1/2 udziału w przedsiębiorstwie w spadku.
Zarządca może również zrezygnować z pełnienia tej funkcji za życia przedsiębiorcy lub po jego śmierci w formie notarialnej. Jeżeli nie został powołany od razu nowy zarządca, wtedy pozostaje na nim obowiązek prowadzenia przedsiębiorstwa przez kolejne 2 tygodnie.
Jeśli przedsiębiorca nie ustalił zarządcy sukcesyjnego, wtedy jego prawdopodobni spadkobiercy mogą wykonywać czynności zachowawcze przez 2 miesiące. Do ich obowiązków należy jedynie wykonywanie czynności, które zapobiegną pogorszeniu stanu przedsiębiorstwa, mogą posługiwać się nazwą działalności „w spadku”, podpisywać porozumienia z pracownikami o kontynuacji stosunku pracy, uregulować zaległości za towary lub usługi przedsiębiorstwa oraz udostępnić produkty, który zostały zakupione przed śmiercią przedsiębiorcy. Te czynności podejmowane są na rachunek właścicieli w spadku.
Chęć wykonywania takich działań należy zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego odpowiedniemu do miejsca zamieszkania. Jeżeli w ciągu dwóch miesięcy nie zostanie ustalony zarząd sukcesyjny, wtedy firma zostanie zamknięta.
